راهنمای جامع انتخاب و خرید کارت صدا
کارت صدا و عملکرد آن در استودیو، یکی از چالش‌های همیشگی آهنگسازان، صدابرداران و هنرجویان موسیقی بوده است. این چالش با افزایش سرسام‌آور قیمت تجهیزات استودیویی، شکلی جدی‌تر به خود گرفته، به طوری که علاقه‌مندان به صنعت تولید موسیقی را برای انتخاب بهترین کارت صدا برای مصارف مورد نیاز خود با قیمت معقول، دچار مشکل کرده است. از طرف دیگر نبود اطلاعات کافی بین خریداران و حتی عده زیادی از فروشندگان، سبب شده تا انتخاب کارت صدای مناسب برای نیازهای خاص یک استودیو، بیش از پیش سخت شود.
در این نوشته به طور جامع به تمامی جنبه‌های خرید کارت صدا پرداخته شده است. توصیه من به شما مطالعه کامل مطالب، جهت دریافت اطلاعات تکمیلی است با این حال در صورتی که حوصله یا وقت کافی برای مطالعه کامل ندارید می‌توانید از طریق فهرست سرفصل‌ها که در پایین آمده است مطلب مورد نیاز خود را جهت مطالعه انتخاب نمایید.
کارت صدا چیست؟ - اهمیت کارت صدا در استودیو
کارت صدا یا به انگلیسی (audio interface)، یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تولید موسیقی با استفاده از کامپیوتر است و در واقع بدون این ابزار، امکان شنیدن فایل‌های صوتی داخل کامپیوتر و همچنین ضبط کردن صدا به وسیله کامپیوتر غیرممکن خواهد بود. در واقع هر کامپیوتر حتی اگر برای مصارف حرفه‌ای آهنگسازی و صدابرداری هم استفاده نشود، همچنان نیازمند نوعی کارت صدا برای پخش موسیقی و صداهای دیگر است.
امروزه اکثر مادربوردهای کامپیوتر (به جز مادربوردهای صنعتی و سرورها) دارای کارت صدای آنبورد هستند که برای مصارف خانگی کفایت میکند. ولی برای مصارف حرفه‌ای استودیو، کارت صدای آنبورد سیستم جوابگو نخواهد بود.
اهمیت کارت صدا در استودیو
همانگونه که در بالا اشاره کردم، برای مصارف حرفه‌ای و استودیویی، کارت صدای آنبورد کامپیوترها به دلایلی که در ادامه توضیح خواهم داد کاربردی نیست و در این حالت استفاده از یک کارت صدای حرفه‌ای ضروری است. در ابتدا بهتر است به طور خلاصه با کارت صدا و نحوه کارکرد آن آشنا شویم.
کارت صدا در واقع رابط صوتی کامپیوتر با دنیای بیرون است. کارت صدا دارای دو مدار اصلی به نام مبدل دیجیتال به آنالوگ (Digital to Analog Converter) و مبدل آنالوگ به دیجیتال (Analog to Digital Converter) میباشد. در علم صدابرداری این دو مبدل را به اختصار DAC و ADC می‌نامند.
وظیفه این دو مدار ، تبدیل سیگنال‌های صوتی آنالوگ (خروجی میکروفون، پیکاپ گیتار و هر سگینال لاین) به دیجیتال جهت ضبط در کامپیوتر، و همچنین تبدیل سیگنال‌های صوتی دیجیتال داخل کامپیوتر به آنالوگ جهت پخش از طریق اسپیکر و هدفون است.
ناگفته پیداست که هر کارت صدا برای کارکرد، نیاز به تعدادی ورودی و خروجی خواهد داشت. در ارتباط با این ورودی و خروجی‌ها در ادامه مطلب، توضیحات کافی را خواهم داد.
علاوه بر مدارهای مبدل و ورودی و خروجی اولیه، کارت‌های صدا دارای طیف متنوعی از امکانات هستند که متناسب با قیمت و نوع کاربری، در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد، امکاناتی نظیر ورودی میکروفون استودیویی، ورودی پیک آپ ساز، ورودی و خروجی لاین، ورودی و خروجی دیجیتال با فرمت های متنوع، ورودی و خروجی CLOCK، میکسر داخلی، DSP، کنترلر مانیتورینگ و… ، که در ادامه بررسی خواهند شد.
کارت صدای استودیوی شما در واقع ترمینال اصلی تمامی سیگنال‌های صوتی تولید شده در استودیوی شماست. صداهایی که ضبط می‌کنید، صداهایی که با وی‌اس‌تی‌ها به صورت زنده اجرا می‌کنید، صدای پروژه‌هایی که کامپیوتر پخش میکند و…، همه همه از کارت صدای استودیوی شما عبور می‌کنند، به همین جهت استفاده از کارت صدای حرفه‌ای برای یک استودیوی حرفه‌ای، لازم و منطقی به نظر می‌رسد. در بخش بعدی به مشخصات یک کارت صدای حرفه‌ای می‌پردازم.
مشخصات کارت صدای حرفه‌ای چیست؟
تصور عمومی بر این است که اگر یک کارت صدا، قیمت بالا و یا ظاهر زیبا و پرحجمی داشته باشد قطعا یک کارت صدای حرفه‌ای است. ولی در واقعیت اینگونه نیست. کارت صدای مناسب برای مصارف حرفه‌ای در داخل استودیو، دارای قابلیت‌هایی است که در اکثر کارت‌های صدای گیمینگ و خانگی یافت نمی‌شود.
اصلی ترین این قابلیت‌ها عبارتند از:
1- کانورترهای با کیفیت (high quality converters)
همانگونه که در بالا توضیح دادم، اصلی‌ترین وظیفه کارت صدا تبدیل سیکنال آنالوگ به دیجیتال جهت ضبط توسط کامپیوتر و همچنین تبدیل صدای دیجیتال به آنالوگ جهت پخش از اسپیکر و هدفون است. واضح است که کیفیت مدار مبدل ADC و DAC تاثیر بسیار زیادی بر کیفیت اصوات ضبط شده و همچنین پخش مجدد آنها خواهد داشت.
در اوایل پیدایش تکنولوژی صدای دیجیتال تفاوت کیفیت بین کانورترهای ارزان قیمت و گران قیمت بسیار زیاد بود و استودیوهای حرفه‌ای باید هزاران دلار صرف خرید کارت‌های صدای باکیفیت و یا حتی کانورترهای مجزا می‌کردند. ولی امروزه با پیشرفت علم الکترونیک و تکنولوزی دیجیتال، تفاوت کیفیت بین کارت‌های صدای گران قیمت و ارزان بسیار نامحسوس شده است.
با این حال همچنان کانورترهای کارت‌های صدای حرفه‌ای از چندین نظر دارای کیفیت بالاتری هستند که در زیر به طور خلاصه به مهمترین این موارد می‌پردازم.
پشتیبانی از سمپل ریت (sample rate) های بالاتر
سمپل ریت استاندارد سی‌دی صوتی 44/1 کیلوهرتز است. با این حال بسیاری از کارت‌های صدای حرفه‌ای، سمپل ریت‌های بالاتر نظیر 48 ، 88/2 ، 96 ، 176/4 ، 192 و حتی گاهی 384 کیلوهرتز را پشتیبانی می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد سمپل ریت (نرخ نمونه برداری) می‌توانید به مقاله: سمپل ریت (sample rate) صدای دیجیتال چیست؟ مراجعه کنید. همچنین در دوره میکس و مسترینگ به طور کامل به مبحث سمپل ریت و تاثیر آن بر کیفیت صدا پرداخته شده است.
داینمیک رنج (dynamic range) بالاتر
تمامی کارت‌های صدای حرفه‌ای در تئوری و روی کاغذ از عمق بیت (bit depth) 24 پشتیبانی می‌کنند. با این حال در عمل، کارت‌های با کیفیت‌تر داینمیک رنج بالاتری را به کاربر ارائه می‌دهند. در صورت تمایل به اطلاع پیرامون عمق بیت و داینمیک رنج، به مقاله: عمق بیت (Bit depth) در صدای دیجیتال به چه معناست؟ مراجعه بفرمایید.
همچنین در دوره میکس و مسترینگ در ارتباط با عمق بیت اطلاعات لازم به هنرجویان ارائه می‌شود.
میزان جیتر (jitter) کمتر
جیتر به طور خلاصه به معنی عدم دقت و میزان خطا در تبدیل سیگنال آنالوگ به دیجتال و برعکس است. کانورترهای با کیفیت‌تر، به مراتب میزان جیتر کمتری نسبت به کانورترهای معمولی دارند و به بیان ساده‌تر دقت بالاتری خصوصا در فرکانس‌های بالا خواهند داشت. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد جیتر می‌توانید به مقاله: جیتر چیست؟ مراجعه بفرمایید.
2- داشتن کمترین میزان تاخیر (low latency)
عمل تبدیل سیگنال آنالوگ به دیجیتال و برعکس در کارت صدا با کمی تاخیر انجام می‌پذیرد. منشاء این تاخیر از دوجاست.
اول مدار مبدل ADC/DAC است که برای تبدیل سیگنال از آنالوگ به دیجیتال و برعکس به زمان نیاز دارد. این زمان تنها چند هزارم ثانیه (میلی ثانیه) است ولی هرگز صفر نخواهد شد.
دومین منشاء تاخیر که مهمتر هم هست از رابط کاربری (interface) کارت صداست. این که کارت صدا از چه نوع کابلی برای اتصال به کامپیوتر استفاده میکند و همچنین کیفیت طراحی مدارات و حتی کیفیت کابل، همه و همه در میزان تاخیر نهایی نقش خواهند داشت.
میزان تاخیر نهایی کارت صدا جمع تاخیر مدار مبدل + تاخیر رابط کاربری و همچنین زمان لازم برای سی پی یو سیستم جهت پردازش‌های لازم است. با این که تاخیر نهایی کارت صدا با مقیاس هزارم ثانیه (ms) اندازه گیری می‌شود که ظاهرا بسیار ناچیز است اما برای یک موزیسین حرفه‌ای، تاخیر بالای 10 میلی ثانیه در هنگام اجرای زنده وی‌اس‌تی ها کاملا محسوس و آزار دهنده است.
در کارت‌های صدای حرفه‌ای، مدار مبدل ADC و DAC و همچنین رابط کاربری (USB2 – USB3 – firewire – thunderbolt) با استفاده از قطعات با کیفیت‌تر و به روزتر طراحی و ساخته می‌شوند تا هرچه بیشتر میزان تاخیر کاهش یابد.
3- دارا بودن درایور ASIO
سیستم عامل کامپیوتر جهت شناخت، اتصال و استفاده از یک وسیله سخت افزاری نیاز به یک نرم افزار واسط به نام درایور (driver) دارد. در واقع درایور، دستگاه و امکاناتش را به سیستم عامل معرفی کرده و سبب ارتباط این دو و نهایتا کارکرد آن وسیله سخت افزاری می‌شود.
کامپیوترها برای مصارف عمومی طراحی شده‌اند و در این میان درایور معمول صدا در سیستم عامل کامپیوتر صرفا برای پخش موسیقی و دیدن فیلم و ویدئو کال و کلا مصارف خانگی مناسب است. این درایور دارای تاخیر زیادی است و برای مصارف حرفه‌ای قابل استفاده نیست.
برای حل این مشکل شرکت STEINBERG درایور ASIO را ابداع کرد. ASIO مخفف عبارت Audio Stream Input Output است. این درایور با دور زدن سیستم عامل کامپیوتر و درایور نرمال صدا، باعث اتصال مستقیم کارت صدا به نرم‌افزارهای تولید موسیقی و در نتیجه کاهش شدید تاخیر در مصارف استودیویی می‌شود.
همه کارت‌های صدا دارای درایور ASIO نیستند و فقط با درایور معمول ویندوز یا مک کار می‌کنند. ولی یک کارت صدای حرفه‌ای باید حتما درایور ASIO داشته باشد. لازم به ذکر است بسیاری از نرم‌افزارهای حرفه ای موسیقی تنها با درایور ASIO کار می‌کنند و اگر کارت صدایی درایور ASIO نداشته باشد می‌تواند مشکل ساز باشد که البته راه حل هم دارد.
اگر کارت صدای شما درایور ASIO ندارد و نرم افزار میزبان شما هم فقط با درایور ASIO کار میکند راه حل شما استفاده از درایور ASIO4ALL است. در واقع درایور ASIO4ALL ، از همان درایور نرمال صدای ویندوز و مک استفاده میکند و آن را به شکل درایور ASIO به نرم افزار آهنگسازی ارائه می‌دهد ( نرم افزار را گول می‌زند) به همین جهت همان تاخیر درایور صدای معمولی را خواهد داشت . گرچه این راه حل یک راه حل حرفه‌ای نیست ولی به عنوان یک راه حل موقت قابل اجراست.
آموزش استفاده از درایور ASIO4ALL در نرم افزار آهنگسازی.
4- پایداری درایور و سخت افزار (driver stability)
داشتن درایور ASIO به تنهایی کافی نیست. طریقه کد نویسی و مهارت تیم پشتیبانی کننده، ارائه آپدیت‌های دائمی و همچنین کیفیت بالای ساخت سخت‌افزار، باعث پایداری نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کارت صدا شده و سبب می‌شود هنگی و کرش و در کل مشکلات کمتری را تجربه کنید.
یکی از موارد مهم در درایور کارت صدا سبکی و کم حجمی و در عین حال کارآمدی آن است.
5- دارا بودن اتصالات حرفه‌ای (professional jacks)
اتصال کابل‌ها و وسایل سخت‌افزاری در یک استودیوی صدابرداری حرفه‌ای، بسیار متفاوت از مصارف خانگی است. در استودیوی حرفه‌ای شما به فیش‌ها و جک‌های حرفه‌ای نظیر XLR , TRS MIDI , BNC , ADAT , DPDIF , HIGH Z و غیره نیاز خواهید داشت. البته این به این معنا نیست که هر کارت صدای حرفه‌ای باید تمامی این ارتباطات را داشته باشد. بلکه بسته به نوع نیاز مصرف کننده امکانات کارت صدا و به تبع آن قیمت کارت تغییر خواهد کرد.
یکی از پایه‌ای ترین مواردی که در کارت صدای حرفه‌ای باید وجود داشته باشد اتصالات XLR و TRS از نوع servo ballanced است.
انواع اتصالات کارت صدا به کامپیوتر
کارت صدا، سخت‌افزاری است که باید به کامپیوتر وصل شود. طریقه اتصال به کامپیوتر و یا به عبارت دیگر، اینکه کارت صدا از چه درگاهی (PORT) برای اتصال به کامپیوتر استفاده میکند تعیین کننده میزان تاخیر، حداکثر تعداد ورودی و خروجی همزمان و شکل کلی کارت صدا خواهد بود.
در ادامه تمامی درگاه‌‌هایی که برای اتصال کارت صدا به کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد را بررسی می کنیم.
1- درگاه پی سی آی ای (PCIe)
درگاه PCIe بیشتر برای اتصال کارت‌های صدای اینترنال، در داخل کامپیوتر استفاده می‌شود گرچه تعدادی کارت صدای اکسترنال هم طراحی شده‌اند که به وسیله کابل رابط مخصوص به درگاه PCIe متصل می‌شوند.
درگاه PCIe نسل پیشرفته‌تری از درگاه PCI است که سرعت انتقال داده‌ها و عملکرد بالاتری دارد. این پورت به طور گسترده‌تر در کامپیوترهای مدرن وجود دارد. کارت‌های صدای PCIe نیز از این پورت برای اتصال به مادربورد استفاده می‌کنند.
سرعت انتقال داده در کارت‌های صدای PCIe معمولاً به صورت مگابیت یا گیگابیت بر ثانیه (Mbps یا Gbps) اندازه‌گیری می‌شود. این سرعت بسته به استاندارد PCIe (مانند PCIe 2.0 یا PCIe 3.0) و دیگر قابلیت‌های فنی کارت صدا متغیر خواهد بود. به عنوان مثال، PCIe 3.0 با ضریب انتقال داده 8 گیگابیت بر ثانیه (8 Gbps) می‌تواند سرعت انتقال داده‌های بالاتری نسبت به PCIe 2.0 با ضریب 5 گیگابیت بر ثانیه (5 Gbps) داشته باشد.
2- درگاه USB
اتصالات USB یا (Universal Serial Bus) یکی دیگر از روش‌های معمول برای اتصال کارت‌های صدا به کامپیوتر است، به ویژه در لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهایی که از پورت‌های PCIe محدودی برخوردارند. .درگاه USB اغلب برای کارت‌های صدای خارجی و قابل حمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر، انواع اتصالات USB و سرعت انتقال اطلاعات هر یک را بررسی می‌کنیم:
این استاندارد اولین نسخه از USB بوده که سرعت انتقال داده آن تا ۱.۵ مگابیت بر ثانیه (Mbps) میباشد. عموماً در دستگاه‌های قدیمی یافت می‌شود.
USB 2.0 نسخه پیشرفته‌تری از استاندارد USB است که سرعت انتقال داده آن تا ۴۸۰ مگابیت بر ثانیه (Mbps) می‌رسد. این استاندارد در اکثر دستگاه‌های جدید و قدیمی قابل پشتیبانی است.
USB 3.0 یا SuperSpeed USB نسخه با سرعت بالاتری از USB است که سرعت انتقال داده آن تا ۵ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) است. این استاندارد از پورت‌های آبی رنگ معمولاً به عنوان نشانه تشخیص داده می‌شود.
USB 3.1 Gen 1 که قبلاً به عنوان USB 3.0 شناخته می‌شد، تا ۵ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) از سرعت انتقال داده پشتیبانی میکند. عموماً این پورت‌ها به رنگ آبی توسط سیستم‌های قدیمیتر ارائه می‌شود.
USB 3.1 Gen 2 سرعت انتقال داده تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) را پشتیبانی میکند. این استاندارد برای انتقال داده‌های با حجم بالا و دستگاه‌های پرسرعت مناسب است. Iهمچنین USB 3.2 Gen 2×2 جدیدترین نسخه از استاندارد USB است که سرعت انتقال داده آن تا ۲۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) میباشد.
USB4 نسخه جدید و پیشرفته‌تر از USB است که سرعت انتقال داده آن تا ۴۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) را پشتیبانی میکند. این استاندارد از سیم‌های مخابراتی Thunderbolt 3 نیز استفاده میکند.
با این حال، لازم به ذکر است که سرعت انتقال داده ممکن است در عمل کمتر از حداکثر مقدار مشخص شده باشد و به عواملی مانند کیفیت کابل، نوع دستگاه و سیستم عامل بستگی دارد.
2- درگاه فایر وایر (FireWire)
این درگاه نسبتا قدیمی با نام رسمی IEEE 1394 ، برای انتقال داده‌ها و اتصال دستگاه‌های مختلفی از جمله دوربین‌های دیجیتال، دستگاه‌های صوتی، و دیگر دستگاه‌های مشابه استفاده می‌شود. این پورت دارای سرعت بالا و قابلیت اتصال گرم (hot-swappable) است. در ادامه، انواع پورت 1394 و سرعت انتقال داده‌های هر یک را مرور خواهیم کرد:
FireWire 400 یا IEEE 1394a یکی از نسخه‌های ابتدایی استاندارد 1394 است. این استاندارد از یک پورت 4-pin یا 6-pin برای اتصال دستگاه‌ها به کامپیوتر استفاده میکند. سرعت انتقال داده در این نسخه تا 400 مگابیت بر ثانیه (Mbps) است.
FireWire 800 یا IEEE 1394b نسخه پیشرفته‌تر استاندارد 1394 است. این استاندارد از پورت 9-pin برای اتصال دستگاه‌ها به کامپیوتر استفاده میکند و سرعت انتقال داده آن تا 800 مگابیت بر ثانیه (Mbps) است.
4- درگاه تاندربولت (Thunderbolt)
اتصالات Thunderbolt یکی از جدیدترین روش‌های اتصال دستگاه‌های صوتی به کامپیوتر است. این اتصالات سرعت بالای انتقال داده را فراهم می‌کنند و قابلیت‌های متعددی از جمله انتقال داده، تغذیه برق و اتصال دستگاه‌های صوتی را فراهم می‌کنند. در زیر، انواع اتصالات Thunderbolt و سرعت انتقال اطلاعات هر یک را بررسی خواهیم کرد:
Thunderbolt 1 یکی از اولین نسخه‌های استاندارد Thunderbolt بوده و از سرعت انتقال داده تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) پشتیبانی میکند. این نسخه از پورت‌های Mini DisplayPort برای اتصال دستگاه‌ها استفاده میکند.
Thunderbolt 2 نسخه پیشرفته‌تر از Thunderbolt 1 است که سرعت انتقال داده آن تا ۲۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) است. این نسخه از پورت‌های Mini DisplayPort استفاده میکند و به‌طور سنتی از رنگ سیاه برخوردار است.
Thunderbolt 3 یکی از جدیدترین نسخه‌های استاندارد Thunderbolt است که سرعت انتقال داده آن تا ۴۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) است. این نسخه از پورت‌های USB Type-C استفاده میکند و قابلیت انتقال داده، تغذیه برق، و اتصال دستگاه‌های صوتی و تصویری را در یک رابط فراهم میکند.
Thunderbolt 4 جدیدترین نسخه از استاندارد Thunderbolt است که سرعت انتقال داده آن نیز تا ۴۰ گیگابیت بر ثانیه (Gbps) است. این نسخه همچنین از پورت‌های USB Type-C استفاده میکند اما با دستاوردهایی مانند پشتیبانی از یکپارچگی فایروال (Firewall) برای افزایش امنیت و تضمین عملکرد بهتر.
در کل، Thunderbolt از سرعت‌های انتقال داده بسیار بالا برخوردار است که باعث می‌شود این پورت برای انتقال داده‌های حجیم و پرسرعت مورد استفاده قرار گیرد. از آنجا که Thunderbolt از پورت USB Type-C استفاده میکند، این امکان وجود دارد که از کابل‌ها و دستگاه‌هایی که از هر دو استاندارد پشتیبانی می‌کنند، بهره‌مند شوید، البته با توجه به نوع پورت و دستگاه مورد استفاده.
میزان تاخیر (latency) بر اساس نوع درگاه کارت صدا
میزان تاخیر (Latency) در کارت‌های صدا بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله نوع و مدل کارت صدا، نوع اتصال (USB، PCIe، 1394 یا Thunderbolt)، سیستم عامل، نرم‌افزارهای مورد استفاده، و تنظیمات سیستم. به طور کلی، هر نوع اتصال می‌تواند تأثیری بر میزان تاخیر داشته باشد. در ادامه، به مقایسه میزان تاخیر کارت صدا بر اساس نوع اتصال از کمترین به بیشترین می پردازیم.
کارت صدای PCIe
کارت‌های صدای PCIe دارای کمترین میزات تاخیر در میان تمام کارت‌های صدا هستند. دلیل این امر، اتصال مستقیم کارت صدا به PCI lane مادربورد کامپیوتر است. در این حالت به دلیل عدم وجود هیچ پروتکل میانی نظیر یو‌اس‌بی یا تاندربولت، اطلاعات به صورت مستقیم و با کمترین میزان تاخیر بین کارت صدا و سی پی یو سیستم رد و بدل می‌شود.
کارت صدای thunderbolt
کارت‌های صدای thunderbolt در رتبه دوم کمترین میزان تاخیر قرار می‌گیرند. پروتکل تاندربولت تقریبا همان پروتکل PCIe است که شکل کانکنکتور ارتباطی آن تغییر یافته است از این رو از لحاظ پهنای باند و میزان تاخیر تقریبا مشابه کارت‌های صدای PCIe میباشد.
کارت صدای firewire
کانکتور فایروایر در رتبه سوم از لحاظ میزان تاخیر قرار می‌گیرد. گرچه پهنای باند فایروایر 800 در مقایسه با USB3 کمتر است اما به دلیل استفاده از شیوه ارتباطی (peer to peer) یا همان استریم، در مقابل شیوه ارتباطی USB، که ارسال بسته های منقطع دیتاست، فایر وایر دار تاخیر کمتر نسبت به یو اس بی است.
کارت صدای USB
کارت‌های صدای USB معمولاً دارای تاخیر بیشتری نسبت به کارت‌های صدای دیگر هستند. این تاخیر به عنوان “USB Audio Latency” شناخته می‌شود و ممکن است به دلیل پردازش اضافی و تبدیل دیجیتال به آنالوگ و برعکس از طریق درایورها و پروتکل‌های USB بیشتر شود. میزان دقت و تنظیمات سیستم نیز می‌تواند بر تاخیر تأثیر بگذارد.
معرفی امکانات کارت صدا
هر کارت صدا به تناسب قیمت ممکن است دارای امکاناتی باشد که در زیر به مهمترین آنها می‌پردازم.
همانگونه که در مطالب بالا اشاره شد، نوع درگاه اتصال کارت صدا به کامپیوتر، تاثیر مستقیم بر روی تعداد ورودی‌ها و خروجی‌های همزمان و همچنین میزان تاخیر دستگاه خواهد داشت. کارت‌های صدای thunderbolt و PCIe از قیمت بیشتری نسبت به کارت‌های صدای USB برخوردارند.
کارت صدای حرفه‌ای باید دارای درایورASIO برای سیستم عامل کامپیوتر شما باشد. این درایور به شما کمک میکند تا به کمترین میزان تاخیر بر روی کارت صدا دست پیدا کنید.
با این که اصطلاح کارت صدا از کارت‌های صدای اینترنال گرفته شده است با این حال شکل قالب کارت صداها به دو شکل رومیزی و یا رک مانت (rack mount) می باشد.
در حالت رومیزی اندازه کارت صدا دارای استاندارد مشخصی نیست و به تعداد ورودی و خروجی ها و سایر امکانات دستگاه بستگی خواهد داشت.
در حالت رک مانت، اندازه کارت صدا از استاندارد رک 19 اینچی تبعیت میکند. در این استاندارد عرض پنل جلوی دستگاه باید برابر با 19 اینچ باشد و ارتفاع دستگاه با واحدی به نام Unit یا به اختصار U اندازه‌گیری می‌شود.
هر U برابر با 1.75 اینچ یا 44.45 میلیمتر است و هر دستگاه می تواند ارتفاعی برابر با یک یا چند U داشته باشد.
امروزه تمامی کارت‌های صدای حرفه‌ای دارای ورودی میکروفون و پیکاپ هستند. تعداد این ورودی‌ها می‌تواند بین 1 تا 12 عدد متغیر باشد. تعداد این ورودی‌ها بر روی قیمت کارت صدا تاثیرگذار خواهد بود. هر ورودی میکروفون و پیک آپ به یک پری‌امپ متصل است که وظیفه تقویت سیگنال میکروفون یا پیکاپ را بر عهده دارد. این پری‌امپ مجهز به فانتوم پاور 48 ولت جهت استفاده از میکروفون کاندنسر نیز هست.
امکانات جانبی دیگر نظیر سوییچ پد جهت تضعیف سیگنال‌های خیلی قوی، دکمه تغییر پلاریته، نشانگر سطح سیگنال و امکان پردازش MS (mid-side) نیز در مدل‌های گران‌تر و حرفه‌ای‌تر وجود دارد. جک ورودی میکروفون از نوع XLR و جک ورودی پیکاپ از نوع TS است. گاهی برای صرفه جویی در فضا همانند عکس بالا، از جک دو حالته (COMBO) نیز استفاده می‌شود.
هر کارت صدای حرفه‌ای باید حداقل یک جفت خروجی لاین لول برای اتصال به اسپیکر مانیتورینگ داشته باشد. کانکتور این خروجی‌ها می تواند از نوع TRS و یا xlr باشد. ولی نکته مهم این است که این خروجی ها باید حتما از نوع servo ballanced باشند.
در ارتباط با انواع کانکتورها و اتصالات ballanced ، در دوره آموزش میکس و مسترینگ توضیحات کافی داده شده است.
یک کارت صدای استاندارد استودیویی باید حداقل دارای یک خروجی برای هدفون مانیتورینگ باشد. این خروجی در واقع خروجی آمپلی‌فایر هدفون کارت صداست. این خروجی معمولا به صورت یک جفت خروجی نرم‌افزاری جدا در داخل نرم‌افزار آهنگسازی قابل رویت و استفاده است.
کارت‌های صدای گران‌تر و حرفه‌ای‌تر معمولا دو خروجی مجزای هدفون دارند که هرکدام از آنها به دلخواه شما می‌تواند میکس متفاوتی را پخش کند.
هر خروجی هدفون gain knob مخصوص خود را دارد و در مدل‌های حرفه‌ای‌تر دارای نمایشگر شدت سیگنال نیز هست.
همانطور که قبلا بیان شد برای ضبط، صدای آنالوگ وارد کارت صدا شده و تبدیل به دیجیتال می‌شود سپس وارد کامپیوتر شده و توسط نرم‌افزار پردازش شده و سیگنال خروجی از طریق CPU به کارت صدا برمی‌گردد ودر آنجا مجدد به صدای آنالوگ تبدیل شده و از خروجی اسپیکر یا هدفون پخش می‌شود.
این چرخه باعث ایجاد تاخیر در شنیدن صدای پردازش شده به نسبت صدای زنده خواهد شد.
برای این که خواننده یا نوازنده در حین ضبط، اجرای خود را از طریق هدفون با تاخیر نشنود، کارت صدا یک نسخه پردازش نشده از صدا را مستقیم به هدفون ارسال میکند و این صدا با صدای برگشتی از کامپیوتر میکس شده و در نتیجه اجرا کننده تاخیر صدا را احساس نخواهد کرد.
این درگاه‌ها برای ارتباط با دستگاه‌های MIDI مانند کیبوردها، سنتی‌زای‌ها و دستگاه‌های کنترل MIDI استفاده می‌شوند. آنها به عنوان ورودی برای دریافت اطلاعات MIDI از دستگاه‌های دیگر و به عنوان خروجی برای ارسال اطلاعات MIDI به دستگاه‌های دیگر استفاده می‌شوند.
S
کارت‌های صدای حرفه‌ای‌تر دارای تعدادبیشتری ورودی و خروجی لاین هستند. از این ورودی و خروجی‌ها می‌توان برای اتصال اسپیکرهای دوم و سوم، تجهیزات پردازش آنالوگ صدا و همچنین پری‌امپ میکروفون استفاده کرد.
جک این ورودی و خروجی‌ها معمولا از نوع TRS و balanced هستند.
در کارت‌صدایی که چندین ورودی و خروجی لاین دارد ممکن است سیستم کنترلر مانیتورینگ نیز تعبیه شود.
این سیستم به این معناست که شما می‌تواند با کمک ناب ها و دکمه های مخصوص کنترل کنید که صدا از کدام اسپیکر و به چه مقدار پخش شود و همچنین کنترل مناسبیس بر روی منابع صدا داشته باشد مثلا با فشار یک دکمه کاری کنید که اسپیکر اول صدای خام میکروفون را پخش کن و یا با فشار دکمه ای دیگر صدای موسیقی بدون وکال شنیده شود.
همچنین کنترلر میزان صدای هدفون‌ها، تبدیل صدای استریو به مونو و قطع ناگهانی صدا نیز از جمله وظایف سیستم کنترلر مانیتورینگ است.
در یک کارت صدای حرفه‌ای برای اتصال پردازشگرهای دیجیتال و یا افزایش ورودی و خروجی از طریق کانورترها، از اتصالات دیجیتال استفاده می‌شود.
SPDIF Inputs/Outputss:
این درگاه‌ها برای اتصال به دستگاه‌های دیجیتال دیگر مانند دستگاه‌های ضبط دیجیتال و اسپیکرهای دیجیتال استفاده می‌شوند.
اتصالات ADAT (Alesis Digital Audio Tape)
در اتصالات ADAT از کانکتورهای نوری به نام TOSLINK یا Optical استفاده می‌کنند. این کانکتورها از شعاع نوری برای انتقال سیگنال‌های دیجیتال صوتی استفاده می‌کنند. در حالت استاندارد، هر کانال ADAT می‌تواند اطلاعات 8 کانال صوتی را با استفاده از فرمت سمپلینگ 44.1 کیلوهرتز و 16 بیت به انتقال بپردازد.
اگر چندین سیستم دیجیتال را به هم متصل می‌کنید تمامی این سیستم‌ها باید با هم سینک باشند این کار از طریق اتصال به یک سیگنال word clock واحد انجام می‌پذیرد. یک دیوایس به عنوان متر و بیقه به عنوان اسلیو تعریف می‌شوند.
اتصالات word clock در کارت‌های صدا به اتصالاتی اتلاق می‌شود که برای همگام‌سازی سیگنال‌های ساعت (Clock Signals) بین دستگاه‌های مختلف صوتی استفاده می‌شوند. درگاه‌های CLOCK بر روی کارت‌های صدا اجازه می‌دهند تا از یک دستگاه به عنوان “منبع ساعت” استفاده شود و سایر دستگاه‌ها به آن همگام‌سازی شوند. (master/slave)
به کابل متصل کننده سیگنال CLOCK کابل BNC نیز گفته می‌شود.
کارت‌های صدای حرفه‌ای دارای یک میکسر نرم‌افزاری داخلی هستند. با استفاده از این میکسر، امکان میکس کردن سیگنال‌های ورودی و خروجی به کارت صدا در داخل خود سخت افزار کارت صدا فراهم می‌شود.
در این حالت کارت‌صدا مشابه یک میکسر دیجیتال عمل کرده و مستقل از کامپیوتر به مسیر دهی سیگنال متناسب با نیاز کاربر می‌پردازد.
در بعضی از کارت‌های صدای گران‌تر افکت‌های دیجیتال در داخل سخت افزار و میکسر داخلی کارت صدا تعبیه شده است.
با استفاده از این افکت ها شما به راحتی می‌توانید به صدای خواننده در داخل هدفون، افکت reverb و delay اضافه کنید و یا از افکت‌ها در پردازش سیگنال‌های ورودی یا خروجی استفاده کنید.
در بعضی از کارت‌های صدای گران‌تر افکت‌های دیجیتال در داخل سخت افزار و میکسر داخلی کارت صدا تعبیه شده است.
با استفاده از این افکت ها شما به راحتی می‌توانید به صدای خواننده در داخل هدفون، افکت reverb و delay اضافه کنید و یا از افکت‌ها در پردازش سیگنال‌های ورودی یا خروجی استفاده کنید.
معرفی برندهای تولید کننده کارت صدا
برندهای زیادی در زمینه تولید کارت صدا فعالیت می‌کنند در زیر به معرفی آنها در سه سطح کیفیتی و قیمتی می‌پردازم. تفاوت اصلی بین این سه سطح در کیفیت ساخت و ماندگاری کارت صدا و کیفیت پشتیبانی شرکت تولید کننده است. در نتیجه دو کارت صدا با امکانات یکسان از دو شرکت مثلا RME و MOTU دارای قیمت های متفاوتی هستند به نحوی که ممکن است کارت صدای RME قیمتی دوبرابر داشته باشد.
تولید کنندگان سطح یک کارت صدا
تولید کنندگان سطح دو کارت صدا
تولید کنندگان سطح سه کارت صدا
انتخاب کارت صدای مناسب برای شما
برای انتخاب کارت صدای مناسب به شیوه زیر عمل کنید:
- حداکثر بودجه برای خرید کارت صدا را مشخص کنید.
- درگاهی که قرار است کارت صدا از طریق آن به کامپیوتر متصل شود را مشخص کنید. مثلا برای لپ تاپ کارت صدای PCIe قابل استفاده نیست.
- مشخص کنید آیا از پری امپ میکروفون کارت صدا استفاده می‌کنید؟ و یا پری امپ جداگانه تهیه خواهید کرد. کارت‌های صدای بدون پری امپ ولی با تعداد ورودی لاین بیشتر هم وجود دارند.
- بر اساس نیاز خود تعیین کنید چه تعداد ورودی لاین لازم دارید.
- بر اساس نیاز خود تعداد خروجی های لاین را مشخص کنید.
- مشخص کنید آیا به ورودی‌ها و خروجی‌های دیجیتال نیاز دارید؟
- اگر قصد ضبط صدای خواننده را با کارت صدا دارید به کارت‌های صدایی که افکت DSP خصوصا و دیلی دارند فکر کنید.
- اگر قصد تاسیس استودیوی حرفه‌ای دارید به کارت صدای رک و همچنین سیستم کنترلر مانیتورینگ فکر کنید
- در صورتی که بودجه شما اجازه می‌دهد از تولیدکنندگان سطح یک و دو که در بخش بالا معرفی کردم استفاده کنید.
کارت صدا را از کجا بخریم؟
شرکت‌های زیادی در زمینه فروش محصولات استودیویی و از جمله فروش کارت صدا در ایران فعالیت می‌کنند. تجربه دراز مدت من در زمینه خرید تجهیزات استودیویی به من آموخته که خرید تجهیزات استودیویی باید از مجموعه‌ای صورت پذیرد که کارمندان و فروشندگان آن دارای سطح بالایی از معلومات باشند و صرفا فروشنده کالا نباشند.
سابقه خرید تجهیزات استودیویی من به سال 1384 برمی‌گردد. در آن سال اولین کارت صدا و میکروفون را از شرکتی تازه تاسیس به نام تکنیک خریداری کردم. برخورد خوب و حس مثبتی که از آن مجموعه گرفتم باعث شد تا در طول سال‌های بعد به مشتری ثابت فروشگاه تکنیک تبدیل شوم. در این میان زمان‌هایی بود که به دلیل موجود نبودن کالای مورد نیازم در فروشگاه تکنیک به سایر شرکت‌ها و فروشگاه‌ها مراجعه کردم که این تجارب خرید، گاهی خوب و دلپذیر و گاهی ناخوشایند و دل آزار بود.
در طول تمام این سال‌ها فروشگاه تکنیک مرجع شماره یک و قابل اعتمادترین فروشگاه تجهیزات استودیویی برای من بوده و هست و از آنجا که همواره بهترین‌ها را برای هنرجویان خود خواسته‌ام، فروشگاه تکنیک رو برای خرید کارت صدا به شما پیشنهاد می‌دهم.
